O nome de Lourizán está indiscutiblemente vinculado á historia da investigación e xestión forestal de España. Ademais de albergar elementos materiais de gran interese patrimonial—como o propio Pazo, pero tamén o invernadoiro de cristal, o xardín botánico e o arboretum—, esta leira tamén conta cun gran valor cultural inmaterial. Exemplo diso son as negociacións da rendición española na guerra de Cuba, nas que Eugenio Montero Ríos mediou desde Lourizán.

Situada no punto medio entre as poboacións costeiras de Pontevedra e Marín, a leira de Lourizán atópase nun eixo de desenvolvemento social e económico moi próximo ao eixo atlántico. A súa contorna próxima aglutina máis de 100 000 habitantes e conta cunha das dúas maiores industrias do sector forestal en Galicia: ENCE (Enerxía e Celulosa).

O estado de deterioración do edificio do Pazo e o invernadoiro, ambos os bens de interese cultural, demandan unha intervención inmediata. Este feito aprovéitase como unha oportunidade para renovar outros puntos da leira e converter a Lourizán nun lugar de encontro e divulgación do sector forestal, ademais de en un espazo recreativo e de aprendizaxe accesible á cidadanía.

Neste proceso, a Fundación RIA traballou—en colaboración coa Consellería do Medio Rural, a través de AGACAL e XERA—no deseño dun programa funcional que sitúe a Lourizán e o sector forestal no centro da innovación, o desenvolvemento e a protección do medio natural.

Baixo a denominación de ecosistema forestal do coñecemento, Lourizán aspira a establecerse como o aglutinador de estudo e análise estatístico, investigación, formación e divulgación forestal.

O novo complexo de Lourizán converterase no espazo de encontro entre os axentes públicos e privados da cadea forestal galega, potenciando nas súas instalacións a transferencia de coñecemento cara ao ámbito empresarial, co fin de asegurar que o valor engadido derivado da cadea incida positivamente na economía e no benestar da sociedade galegas. Este novo ecosistema manterá e desenvolverá o seu papel como institución científica relacionada cos estudos botánicos, a xenética e a investigación de enfermidades e especies arbóreas.

Ademais, converterase nun referente simbólico da nosa crecente conciencia cara á importancia ambiental do monte e o seu determinante papel en materia de descarbonización, poñendo o foco non só na relevancia da súa contribución fundamental ao ciclo natural, senón tamén como fonte renovable de recursos forestais, en especial da madeira, como materia prima, área que se está desenvolvendo en todos os ámbitos, especialmente na construción.

Lourizán reflectirá e transmitirá a importancia do monte galego para a economía e o medio ambiente e será un símbolo do enfoque de Galicia cara á innovación, o desenvolvemento e a transición carbónica.

Desde a Fundación RIA leva a cabo unha análise das infraestruturas, usos do chan e actividades actuais da leira, tomando como punto de partida a información dispoñible e completándoa con entrevistas co persoal do complexo e en mesas de traballo co sector empresarial e a administración. Desta análise despréndese un diagnóstico de necesidades, así como de oportunidades, que serve para elaborar un marco estratéxico e definir as actividades que conforman dita estratexia.

As actividades principais de investigación do complexo complementaranse cun programa ampliado de divulgación e formación, regrada e non regrada.

A transferencia da información e do coñecemento alcanzado reforzarase co establecemento de lazos colaborativos co sector empresarial, que terá presenza nas instalacións a través da creación de incubadoras e aceleradoras de empresas forestais. A presenza das universidades galegas completará o esquema participativo que se propón para o complexo.

A relevancia histórica da leira e unha longa tradición de visitas de público en xeral supoñerá unha reordenación paisaxística para convertelo nun parque atractivo que combine as actividades de investigación, exposición e conferencias e que, ao mesmo tempo, convértase nun lugar recreativo e de aprendizaxe.

A convivencia entre ciencia, innovación, divulgación e formación permitirá tamén un uso de hostalería e restauración ligado a un público orientado ao ecoturismo cultural e paisaxístico.

O propio Pazo de Lourizán, un importante elemento do patrimonio histórico será restaurado e converterase na peza central da leira. O complexo será reordenado, racionalizando os camiños e viarios, os aparcamentos e os servizos, co fin de crear unha contorna única para os investigadores, os residentes e os visitantes. Repararanse e restauraranse outros edificios e os invernadoiros abriranse, na medida do posible, aos visitantes. O deseño paisaxístico englobará os elementos científicos e de investigación, ademais das árbores representativas e singulares do predio, nun novo espazo público recreativo, aberto á sociedade.

Tras este proceso de análise e ordenación dos usos da leira, deséñase un concurso de arquitectura adecuado ao alcance do proxecto, elaborando unhas bases técnicas completas e dirixidas ao obxectivo do proxecto.

Este concurso de ideas nace para dar resposta a unha dobre gran oportunidade. Por unha banda, recuperar un espazo de alto valor histórico-natural e, doutra, a integración de novos usos nun gran polo de estudo e investigación forestal multisectorial, de carácter público-privado que contribúa de forma notable a impulsar a xestión forestal sostible e activa, poñendo en valor todos os recursos e servizos que provén os bosques galegos. Ademais, fomentará o uso de madeira, as necesidades do noso sector forestal e as expectativas que demanda a sociedade galega.

O concurso de ideas, a nivel de anteproxecto, publicouse na Plataforma de Contratación do Sector Público, tratándose dun procedemento aberto que constará de dúas fases, para limitar o número de participantes.

As candidaturas deberán contemplar a rehabilitación dos edificios protexidos existentes na parcela e a súa adaptación para satisfacer as necesidades do novo complexo forestal de Lourizán. Así mesmo, ademais da posibilidade de propoñer a construción dun edificio de nova planta e outras actuacións complementarias, tamén se realizará unha proposta de intervención paisaxística da parcela.